خوزتوریسم

مرگ آرام شیرهای سنگی گورستان تاریخی شهسوار ایذه

برد شیرها تندیس‌هایی از جنس سنگ که روزگاری به‌دست سنگ‌تراشان ایل بختیاری در چهارمحال‌ و بختیاری و شمال خوزستان تراشیده می‌شدند، نمادی از شجاعت و دلاوری بزرگان قوم بوده‌اند. گورستان تاریخی شهسوار در روستای کهباد ایذه، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های بازمانده از این هنر آیینی است که در کنار نقش‌برجسته‌ای عیلامی با قدمتی شش‌هزار ساله قرار دارد.

اندازه این شیرها معمولا به جایگاه متوفی نزد بازماندگانش بستگی دارد و ساختار شیرهای سنگی به گونه‌ای است که انتهای دست و پای شیر معمولاً بر روی سطحی سنگی گذاشته می‌شود تا برای سر پا ماندن شیر در دل خاک دفن شود و دستها به شکل حراست به جلو کشیده شده‌اند که البته شیوه تراش شیرهای سنگی نزد قبایل مختلف بختیاری دارای تفاوتهای جزئی با یکدیگر می‌باشند و شمشیر، خنجر یا گرز از جمله نقش‌هایی است که بر روی آنها حک می‌شود.اما این گورستان ارزشمند، با وجود ثبت در فهرست آثار ملی در سال ۱۳۷۸، امروز به دل عدم رییدگی و بی توجهی ، رها شده و در معرض سرقت شیرهای سنگی و فرسایش طبیعی محیط قرار دارد. بخشی از محوطه نیز به محل چرای دام اهالی تبدیل شده و خطر ناپدید شدن تدریجی این آثار بی‌همتا را بیش از پیش افزایش داده است؛ موضوعی که نیازمند اقدام فوری و نظارت مستمر مسئولان امر است.

زندگی عشایری

زندگی عشایری و کوچ‌نشین ستون فقرات هویت و بقای ایل بختیاری است. بخش قابل توجهی از این ایل، مسیرهای سنتی کوچ را از ییلاق‌های سردسیر به قشلاق‌های گرمسیر و بالعکس، با وفاداری به دام‌های خود طی می‌کنند.این کوچ فصلی نه تنها برای تأمین علوفه دام‌ها حیاتی است، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از چرخه اقتصادی و فرهنگی این جامعه محسوب می‌شود.

ایل بختیاری نمونه‌ای برجسته از تلاقی سنت و مدرنیته است که همچنان به عنوان بخشی زنده از تاریخ و فرهنگ ایران شناخته می‌شود.

«محله‌ی تاریخی منجنیق باغملک؛ از میراث ساسانی تا روایت‌های ابراهیمی»

محله‌ی تاریخی منجنیق یکی از کهن‌ترین نواحی شهرستان باغملک در استان خوزستان است که در سال ۱۳۹۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بر اساس شواهد میدانی و روایت‌های محلی، این ناحیه در گذشته شهری آباد و پررونق بوده و بقایای معماری آن در امتداد حاشیه‌ی رودخانه، از محدوده‌ی منجنیق تا روستای ابوالعباس، هنوز قابل مشاهده است.
این محدوده آثاری از دوره‌های ساسانی تا اسلامی را در خود جای داده و از منظر باستان‌شناسی دارای اهمیتی ویژه است.

از جمله آثار شاخص این محوطه می‌توان به بقایای پلی تاریخی بر روی رودخانه‌ی زرد اشاره کرد که بر پایه‌ی بررسی‌های اولیه، قدمت آن به دوره‌ی ساسانی بازمی‌گردد. همچنین در محدوده‌ی محله، سنگ آسیابی منقوش به خط کوفی کشف شده که احتمالاً متعلق به اوایل دوره‌ی اسلامی است و از نظر شکل و نقوش، نمونه‌ای منحصربه‌فرد به شمار می‌رود.

در بخش مرتفع این ناحیه، بقعه‌ای مذهبی بر فراز تپه‌ای قرار دارد که در میان مردم با نام‌های شاه‌رودبند یا امامزاده ابراهیم شناخته می‌شود. این بنا با مصالح سنگ و گچ ساخته شده و دارای فضای گنبدی است. درقسمت داخلی بقعه، به‌ویژه زیر گنبد، تزئینات گچ‌بری ظریف و زیبا دیده می‌شود که جلوه‌ای از هنر و ذوق هنرمندان بومی منطقه در دوران گذشته را به نمایش می‌گذارد.

افزون بر ارزش تاریخی و معماری، پیرامون این محوطه باورها و افسانه‌های متعددی میان مردم محلی رواج دارد که جذابیت فرهنگی آن را دوچندان کرده است. بنا بر یکی از روایت‌های کهن، این مکان را شهر پادشاه نمرود می‌دانند و باور دارند که حضرت ابراهیم (ع) در همین محل به آتش افکنده شده است. گفته می‌شود نام «منجنیق» نیز از همین واقعه برگرفته شده است؛ چرا که بر پایه‌ی باور مردم، حضرت ابراهیم (ع) با منجنیق به سوی آتش پرتاب شد.

در نزدیکی این محله، کوهی به نام دیوانه قرار دارد. طبق باورهای عامیانه، زمانی که نمرود فرمان داد تا ابراهیم را بسوزانند، هیچ کوهی اجازه‌ی بریدن درختانش را برای تهیه‌ی هیزم نداد، جز این کوه. از آن پس، مردم بر این باور شدند که کوه دیوانه به سبب این گناه، خشک‌تر از دیگر کوه‌ها شده است.
روایت دیگری نیز وجود دارد که به دلیل وجود دره‌های تنگ و درختان انبوه، مردم می‌پنداشتند جن و پری در این کوه زندگی می‌کنند و هرکس وارد آن شود، پریشان‌حال و دیوانه بازمی‌گردد.

گفته می‌شود در دهه‌ی ۱۳۲۰ خورشیدی، مجسمه‌ای سنگی به شکل منجنیق در این محوطه کشف شد، اما پس از مدتی سرنوشت آن نامشخص ماند و اطلاعات بیشتری از آن در دست نیست.

محله‌ی تاریخی منجنیق، با ترکیبی از میراث معماری، آثار باستانی و روایت‌های شفاهی مردم بومی، بخشی ارزشمند از هویت تاریخی شهرستان باغملک را شکل می‌دهد و شایسته‌ی پژوهش‌های گسترده‌تر باستان‌شناسی و مردم‌شناسی است.

نویسنده: سارا حسینی

برگزاری کارگاه ماکت‌سازی کشتی در بندرماهشهر به مناسبت هفته گردشگری

به‌مناسبت هفته گردشگری و با هدف معرفی و پاسداشت میراث‌فرهنگی ناملموس جنوب استان خوزستان، کارگاه آموزشی «ماکت‌سازی کشتی» ویژه علاقه‌مندان به صنایع‌دستی و میراث بومی در بندرماهشهر برگزار شد.

به‌گزارش میراث‌آریا، مدیر پایگاه منظر فرهنگی خلیج‌فارس ۱۴ مهرماه ۱۴۰۴ با اعلام این خبر افزود: در این کارگاه که با حضور جمعی از هنرمندان، پژوهشگران حوزه میراث‌فرهنگی و علاقه‌مندان به هنرهای سنتی برگزار شد، شرکت‌کنندگان با مراحل ساخت ماکت کشتی‌های سنتی جنوب، ابزار مورد استفاده، و شیوه‌های بومی این هنر آشنا شدند.

سارا عبادی با بیان این‌که ماکت کشتی بندرماهشهر یکی از صنایع‌دستی اصیل و نمادین این منطقه به شمار می‌رود که بازتابی از پیشینه‌ دریانوردی، تجارت و زندگی ساحلی مردمان جنوب است، اضافه کرد: این هنر در سال ۱۴۰۰ به عنوان میراث‌فرهنگی ناملموس کشور در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

او هدف از برگزاری این کارگاه را معرفی و احیای هنر بومی ماکت‌سازی کشتی، ایجاد بستر برای انتقال دانش و مهارت‌های سنتی به نسل جوان، و ترویج گردشگری فرهنگی در جنوب خوزستان عنوان کرد و گفت: در حاشیه این برنامه، به تاریخ و قدمت کشتی‌سازی توسط ناخدایان بومی اشاره شد و درباره‌ اهمیت حفظ و مستندسازی این هنر نیز صحبت شد.

مدیر پایگاه منظر فرهنگی خلیج‌فارس خاطرنشان کرد: برگزاری این رویداد بخشی از برنامه‌های پایگاه منظر فرهنگی خلیج‌فارس و اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان بندرماهشهر در هفته گردشگری است که در سراسر کشور در حال اجراست

هم‌اندیشی سرپرست اداره میراث‌فرهنگی اندیمشک با فعالان گردشگری

هم‌زمان با هفته گردشگری، نشست مشترک سرپرست اداره میراث‌فرهنگی اندیمشک با جمعی از فعالان حوزه گردشگری و میراث در این شهرستان برگزار شد.

به‌گزارش میراث‌آریا، امین علی‌پور سرپرست میراث‌فرهنگی اندیمشک در این نشست که روز شنبه ۱۲ مهرماه ۱۴۰۴ برگزار شد، اظهار کرد: شهرستان اندیمشک در شمال خوزستان دارای ظرفیت‌های متنوع در زمینه گردشگری آبی، ریلی، طبیعی، دفاع‌مقدس و... است.

او در تشریح ظرفیت‌های گردشگری شهرستان ادامه داد: اندیمشک دارای یک موزه راه‌آهن به عنوان اولین موزه تخصصی راه‌آهن در کشور، چهار سد شامل سه سد مخزنی دز، کرخه، بالارود و سد تنظیمی کرخه به عنوان بزرگترین سد تنظیمی ایران، چهار دریاچه مصنوعی، یادمان دوکوهه به عنوان بزرگترین منزلگاه تجهیز و پشتیبانی جبهه‌های جنوب در دوران دفاع‌مقدس، قلعه کاروانسراهای تاریخی، پل‌های دوره‌های تاریخی مختلف و... است و با عبور سهم قابل توجهی از مسیر ثبت‌جهانی راه‌آهن ایران از این‌ شهرستان به «جهان شهر ریلی ایران» شهرت دارد.

سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اندیمشک تصریح کرد: این شهرستان باوجود واقع شدن در اقلیم گرم و خشک، سالانه میزبان هزاران گردشگر در منطقه گردشگری «چم سبز» در فصول گرم سال به عنوان یکی از مهیج‌ترین و محبوب‌ترین مقاصد گردشگری تابستانی ایران است.

در ادامه این دیدار، فعالان و راهنمایان گردشگری شهرستان اندیمشک به بیان دغدغه‌ها، مشکلات و ارائه راهکارها به‌منظور رونق صنعت گردشگری در این شهرستان پرداختند که علی‌پور ضمن استقبال از راهکارهای مطرح شده، استفاده از خرد جمعی، مشورت پذیری و همکاری و حمایت اداره میراث‌فرهنگی اندیمشک از فعالان و راهنمایان این حوزه را به عنوان یکی از اهداف خود برشمرد و برگزاری نشست‌های مستمر در آینده به‌منظور هم‌فکری و تدوین نقشه راه حوزه‌های سه‌گانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در شهرستان اندیمشک را خواستار شد.

گردشگری آبی؛ فرصتی تازه برای توسعه زیرساخت‌‌های گردشگری

گردشگری آبی در ایران به عنوان یکی از ظرفیت‌های بالقوه توسعه پایدار، همچنان جایگاهی کمتر از آنچه شایسته است دارد. اهمیت این حوزه نه تنها در بعد اقتصادی، بلکه در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و زیست‌محیطی نیز قابل توجه است.

به گزارش خبرگزاری تسنیم ، منابع آبی از جمله سدها و آب‌بندان‌ها در بسیاری از کشورها به‌عنوان زیرساخت‌هایی حیاتی برای تأمین آب، تولید برق و کنترل سیلاب شناخته می‌شوند اما در سال‌های اخیر با تأکید بر توسعه پایدار و بهره‌برداری چندمنظوره از منابع طبیعی، استفاده گردشگری از این منابع به یکی از روش‌های نوین درآمدزایی و یا تنوع بخشی به اقتصاد منطقه، اشتغال‌زایی و بهبود معیشت جوامع محلی تبدیل شده است و همچنین نمی­توان از مزایای اجتماعی و زیست محیطی آن از جمله نشاط اجتماعی، مهاجرت معکوس به روستاها و فرهنگ سازی برای حفظ منابع طبیعی غافل شد.

علاوه بر نقش اصلی منابع آبی که تأمین آب مورد نیاز معیشت عموم است می توان به اهمیت آن در ابعاد مختلف گردشگری از منظر چشم‌اندازهای طبیعی و منحصربه‌فرد، قابلیت انجام فعالیت‌های تفریحی مانند قایق‌سواری، ماهی‌گیری، پرنده‌نگری، و کمپینگ، دسترسی آسان‌تر نسبت به مناطق بکر کوهستانی یا جنگلی و نزدیکی و دسترسی به روستاها و ظرفیت‌های بوم‌گردی اشاره داشت.

گردشگری آبی؛ از حرف تا عمل

نظر به توانمندی و ظرفیت‌­های کشور و اهمیت این مسئله با هماهنگی وزرای محترم میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و نیرو، دولت اقدام به تصویب اصلاحیه اساسنامه سازمان‌­ها، شرکت­‌ها و مؤسسات دولتی وابسته به دولت مصوب 1377 و ابلاغ آن به شماره 62995/ت63582 هـ 25 تیرماه 1404 به ادارت کل استانی به منظور توسعه گردشگری آبی و بازنگری شیوه‌نامه‌های اجرایی انجام فعالیت­‌های گردشگری در منابع و تأسیسات آبی کرد.

با توجه به تنوع اقلیمی ایران و وجود منابع متعدد آبی شامل رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و سدها، گردشگری آبی می‌تواند به ابزاری برای رونق اقتصاد محلی، ایجاد اشتغال و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی بدل شود. که این امر از سال 1398 با امضای تفاهم‌نامه مشترک میان وزارت نیرو و سازمان میراث فرهنگی به شکل اجرایی در آمد.

با وجود تلاش‌ها، مسیر توسعه گردشگری آبی با موانع متعددی روبه‌رو است، از یک‌سو نبود زیرساخت‌های مناسب و ضعف در مدیریت پیامدهای زیست‌محیطی، و از سوی دیگر پیچیدگی‌های اداری در صدور مجوزها، مانع بهره‌برداری کامل از این ظرفیت شده است. همچنین کمبود فرهنگ‌سازی در زمینه حفاظت از منابع آب تهدیدی جدی برای پایداری این نوع گردشگری به شمار می‌آید.

شناسایی و تهیه بیش از 276 فرصت سرمایه‌گذاری و 26 بسته سرمایه‌گذاری در این حوزه و برگزاری کمیته‌­های تخصصی در این خصوص از جمله کمیته‌ ملی گردشگری آبی در راستای حل مشکلات و چالش­‌های پیش رو و ایجاد کمیته تخصصی با حضور نمایندگان راه و شهرسازی، وزارت نیرو و معاونت حقوقی ریاست جمهوری از دیگر اقدامات مثبت در این مسیر بوده است. این اقدامات نشان می‌دهد اراده‌ای جدی برای احیای این ظرفیت وجود دارد، اما کافی نیست.

لذا برای موفقیت، لازم است دولت ضمن تمدید و تقویت تفاهم‌نامه‌های قبلی، بستر جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را تسهیل کند. توسعه زیرساخت‌ها، صدور تسهیلات قانونی، حمایت از بازسازی سازه‌های آبی تاریخی و مدیریت پیامدهای زیست‌محیطی در اولویت قرار گیرد. افزون بر این، معرفی جاذبه‌های آبی به شکل گسترده و علمی، می‌تواند ایران را در زمره مقاصد مهم گردشگری آبی منطقه قرار دهد.

گردشگری آبی به عنوان یک ابزار توسعه متوازن منطقه‌­ای مستلزم عزمی فراسازمانی است تا بتواند چالش میان سیاست‌گذاری (حکمرانی) و هماهنگی بین دستگاهی را برطرف کند، از جمله رفع پیچیدگی‌­های اداری و ناهماهنگی میان دستگاه‌های متولی، نبود زیرساخت‌های مناسب و ضعف در مدیریت پیامدهای زیست‌محیطی و همچنین کمبود فرهنگ‌سازی به عنوان یک چالش فرهنگی.

گردشگری آبی یک "فرصت نو" است که برای تبدیل آن به واقعیت، باید از مرحله "حرف" و "تشکیل کمیته" فراتر رفت و به سمت "عمل" و "اجرای سریع راهکارها" حرکت کرد. گردشگری آبی فرصتی استراتژیک است که موفقیت آن در گرو نگاه علمی، مشارکتی و میان‌بخشی است که می‌تواند همزمان سه هدف کلان را محقق کند: رونق اقتصادی، حفاظت از منابع طبیعی و ارتقای جایگاه فرهنگی کشور که تداوم بی‌توجهی به این حوزه، معادل از دست دادن یک فرصت ملی دیگر خواهد بود.

یادداشت از: احمد تجری، مدیرکل سرمایه‌گذاری، زیرساخت و مناطق نمونه گردشگری

*به مناسبت هفته گردشگری نشست تخصصی گردشگری در دزفول برگزار شد.*
.
به همت اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی خوزستان و انجمن صنفی راهنمایان‌گردشگری خوزستان و همکاری مجموعه تاریخی خانه قطب نشست تخصصی گردشگری برگزار شد

در این نشست با حضور آرزو دفتری مدرس بین المللی گردشگری و از راهنمایان گردشگری انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خوزستان پیرامون دو موضوع تحلیل شعار سازمان جهانی گردشگری برای سال ۲۰۲۵ با عنوان گردشگری و تحول پایدار و نیز چگونگی ارائه اطلاعات گردشگری به گردشگران براساس استانداردهای جهانی توضیحاتی ارائه شد

این نشست با حضور جمعی از
علاقه مندان ،راهنمایان گردشگری خوزستان و مسولین شهرستان دزفول در خانه قطب دزفول در تاریخ نهم مهرماه برگزار شد.

به مناسبت هفته گردشگری؛
*«تور گردشگری آبادان، سرزمین نفت و نخل» برگزار شد

به گزارش روابط عمومی انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان خوزستان، به مناسبت هفته گردشگری و براساس برنامه اعلام شده اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان و همکاری معاونت فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد اروند، انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان خوزستان و شرکت مسافرتی والا پرواز، پنجشنبه ۱۰ مهرماه ۱۴۰۴، تور گردشگری سرزمین نفت و نخل در شهر آبادان و روستای مغیطیه با اجرای ندا ناصری، راهنمای بین‌المللی گردشگری و با حضور علی خرازی، دبیر و کاوه انصاری، عضو عالی انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان خوزستان با شرکت جمعی از گردشگران شهرستان آبادان برگزار شد.

در این گشت، از موزه کارآموزان، موزه بنزین‌خانه و مسجد رنگونی‌ها بازدید شد و راهنمایان توضیحات لازم را درباره تاریخ نفت و فرهنگ‌ها و آیین منطقه به گردشگران ارائه کردند. سپس گردشگران، میهمان روستای گردشگری مغیطیه بودند که با نخل و اهمیت گردشگری روستایی آشنا شدند. از نکته‌های برجسته این تور، میهمان‌نوازی کم‌نظیر خانواده محترم ندا ناصری، تورلیدر این برنامه بود که میزبان گردشگران در روستا بودند.

شایان ذکر است، ۵ مهر با شعار «گردشگری و تحول پایدار» به عنوان روز جهانی گردشگری از طرف سازمان جهانی گردشگری معرفی شده است و در هفته گردشگری از پنجم تا یازدهم مهرماه برنامه‌های متنوع گردشگری در سراسر کشور اجرا می‌شوند.

اجرای «خوزستان‌شناسی» ویژه کودکان در اهواز

به همت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان و با همکاری مجموعه فرهنگی محام کارگاه آموزشی ـ فرهنگی «خوزستان‌شناسی» ویژه کودکان برگزار شد.

به گزارش میراث آریا، این برنامه با اجرای مهدیس مکوندی، راهنمای تخصصی حوزه کودک و نوجوان، و با حضور بیش از ۶۰ کودک به اجرا درآمد.

کودکان شرکت‌کننده در بخش‌هایی با استان خوزستان آشنا شدند. از جمله بخش‌های برنامه می‌توان به کارگاه خوزستان‌شناسی، اجرای بازی پانتومیم با موضوع معرفی آثار و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی خوزستان، پخش موسیقی محلی از شهرهای مختلف استان و در پایان بازدید از کتابفروشی و معرفی کتاب و اهدای هدایا به کودکان حاضر در برنامه اشاره کرد.

این برنامه فرصتی بود تا کودکان به شکلی ساده، خلاقانه و سرگرم‌کننده با فرهنگ، تاریخ و ویژگی‌های بومی خوزستان آشنا شوند.

به مناسبت هفته گردشگری برگزار شد.

تور گردشگری سرزمین باستانی ایاپیر.

به مناسبت هفته گردشگری تور گردشگری سرزمین باستانی آیاپیر با همکاری اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی ایذه و انجمن صنفی راهنمایان گردشگری با حضور آزاده بوذر جمهری راهنمای گردشگری در تاریخ یازدهم مهرماه برگزار شد.

در این تور علاقه مندان ضمن بازدید از موزه آثار باستانی ایذه ،از محموطه باستانی اشکفت سلمان،نقش برجسته های کول فرح و تاریخ شهر ایذه آشنا شدند.

شهر ایذه از روزگار باستان تا امروز به نام های آیاپیر، مال امیر،انشان و مال میر خوانده شده است به عقیده برخی از محققان این شهر در هزاره سوم پیش از میلاد «آنزان» گفته می شد و مرکز «ایالت آنزان» بوده است.

نقش برجسته های اشکفت سلمان ومجموعه نقوش برجسته کول فرح ،گور دخمه های مربوط به ایران باستان ، قبرستان شیرهای سنگی شهسوار، کوشک نورآباد، ارگ اتابکان، روستای شمی، نقش برجسته‌های زیبا و سنگ‌نگاره‌های متعدد از جمله آثاری هستند که در این منطقه پراکنده شده‌اند و هریک از این آثار گویای آداب و رسوم، آیین‌ها، هنر و نبوغ انسان‌های ساکن در این سرزمین هستند.